Doping w sporcie

Czym jest doping?

Doping jest to wykorzystywanie zabronionych metod poprawy wydolności oraz możliwości sportowca w celu uzyskania lepszych rezultatów treningowych. Najczęściej z dopingiem mamy do czynienia w kontekście stosowanych substancji, zazwyczaj leków lub narkotyków, zakazanych przez Światową Agencję Antydopingową (World Anti-Doping Agency, WADA). Najpopularniejszymi stosowanymi środkami są sterydy anaboliczno-androgenne (SAA), takie jak testosteron. W medycynie testosteron jest wykorzystywany w leczeniu jego niedoborów (np. w hipogonadyzmie), w sporcie celem stosowanie testosteronu jest rozwój masy i siły mięśniowej, przyspieszenie procesu regeneracji, zmniejszenie poziomu tkanki tłuszczowej. Stosowanie dopingu w sporcie dotyczy mężczyzn jak i kobiet.

Krótka historia dopingu:

1930 – wykorzystywanie amfetaminy jako środka pobudzającego przez zawodników,

1950 – wykorzystanie hormonów męskich przez radziecką drużynę olimpijską w celu zwiększenia siły i mocy sportowców,

1960 – rok Dianabolu – syntetycznego hormonu męskiego, chłopaki z siłowni chodzą w koszulkach ‘DIANABOL, BREAKFAST OF CHAMPION’, rozwijając masę mięśniową do niespotykanych dotąd rozmiarów,

1967 – Komisja lekarska Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego (MKOl) ustanowiła listę substancji zabronionych,

1972 – pierwsze wprowadzenie testów antydopingowych podczas igrzysk w Monachium,

1998 – skala stosowanego dopingu wymyka się spod kontroli podczas Tour de France, sportowcy szybciej przemieszczają się na rowerze niż Pendolino z Krakowa do Warszawy,

1998 – zawody Mr. Olympia wygrywa Ronnie Coleman, wzrost 180 cm, waga 133 kg na zawodach, 144 kg poza sezonem,

1999 – Powstaje Światowa Agencja Antydopingowa (WADA),

2020 – Pandemia Koronawirusa, sport odbywa się online zazwyczaj w grach EA sports.

Skąd bierze się motywacja sportowców do stosowania dopingu?

Kiedy Sports Illustrated przeprowadziło wywiad z grupą elitarnych sportowców olimpijskich, jedno z pytań brzmiało: „Jeśli dostaniesz substancję poprawiającą wydajność, a nie zostaniesz złapany i nie wygrasz, weźmiesz?”. 98% sportowców odpowiedziało „Tak”. Kolejne pytanie było jeszcze bardziej kontrowersyjne: „Jeśli dostaniesz substancję poprawiającą wydajność i nie zostaniesz złapany, wygrasz wszystkie konkursy przez 5 lat, a potem umrzesz, weźmiesz?”. Ponad 50% powiedziało „tak”.

Substancje poprawiającą wydolność w tym kontekście rozumianą jako stosowanie dopingu.

Dla osób prowadzący siedzący tryb życia lub amatorsko uprawiający sport 1-2 razy w tygodniu słysząc o sportowcu przyłapanym na dopingu pojawia się dużo negatywnych skojarzeń i komentarzy. Etycznie, prawnie i społecznie stosowanie dopingu jest zabronione.

Biorą pod uwagę sportowców wyczynowych, których celem życia jest osiągnięcie tytułu mistrzowskiego postrzeganie dopingu jest zazwyczaj inne. Kiedy cały styl życia (dieta, ilość snu, ilość treningów) jest dostosowany do zdobycia miejsca na podium z czasem pojawiają się ograniczenia genetyczne. Inni zawodnicy są w stanie dalej robić postępy przy mniejszych nakładach pracy lub osoby, które do tej pory nie rokowały na zdobywanie tytułów mistrzowskich robią taki postęp w ciągu roku jak my w ciągu 5 lat. W takich sytuacjach zazwyczaj pojawiają się przemyślenia na temat dopingu. Stąd prawdo podobnie wyniki ankiety wynoszące 98% odpowiedzi pozytywnych w kwestii stosowania środków zakazanych w sytuacji barku konsekwencji. W obydwu grupach są wyjątki.

Rozumiem obydwie perspektywy. Nigdy nie polecałem i nie polecam stosowania dopingu. Od kiedy zacząłem wyczynowo uprawiać sport poznałem wiele osób stosujących środki dopingujące, które miały bardzo zróżnicowane uzasadnienie swoich działań.  Sam nigdy nie stosowałem hormonów (peptydów lub sterydów) w celu osiągnięcia wyniku sportowego. Jednak wielokrotnie zastanawiałem się nad ich możliwościami oraz sensem ich stosowania. Aktualnie uważam, że stosowanie dopingu jest i powinno być zabronione w sporcie. Rozumiem motywacje sportowców, którzy stosują środki niedozwolone, robią to na własne ryzyko i odpowiedzialność.

Doping w kulturystyce

Czynnikami niewątpliwie wpływającymi na skład ciała są stosowane przez wielu kulturystów środki dopingujące, zakazane przez Światową Agencję Antydopingową (WADA) w Polskim Związku Kulturystyki Fitness i Trójboju Siłowego. Pomimo ryzyka wykluczenia ze startów w zawodach, stosowanie dopingu wśród kulturystów jest częste.

W ciągu 15 kontroli antydopingowych w kulturystyce i trójboju u 87% zawodników zostały wykryte środki zakazane (jeden z zawodników stosował 12 różnych substancji) (Polska Agencja Antydopingowa 2015).

Wśród Irańskich amatorów kulturystyki 51,7% osób deklarowało stosowanie środków dopingujących. Najczęściej były to steroidy anaboliczno androgenne (80%).

Z badań jakie przeprowadziliśmy podczas Mistrzostw Polski w Kulturystyce, w metodzie ankietowej uzyskaliśmy ponad 50% twierdzących odpowiedzi w kwestii stosowania dopingu. Warto jednak zaznaczyć, że nie jest to rzetelna metoda kontroli. Zawodnicy niechętnie przyznają się do stosowania środków zakazanych. Więcej na temat kulturystyki znajdziecie tutaj.

Dla czego w kulturystyce doping jest tak popularny?

Częstym argumentem pojawiającym się w dyskusjach na forach internetowych jest fakt stosowania we wszystkich sportach dopingu jednak w kulturystyce przewodnim celem jest rozwój masy mięśniowej, stad wizualne odzwierciedlenie stosowanych środków. W wyników kontroli antydopingowych okazuje się, że odsetek sportowców innych dyscyplin jest zdecydowanie mniejszy, co więcej w żadnym ze sportów nie występuje tak różnorodne połączenie substancji dopingujących (zazwyczaj sportowcy innych dyscyplin zostają przyłapani na 1, 2 lub maksymalnie 3 substancjach, w kulturystyce średnio 9).

Przykładowa suplementacja kulturysty przyłapanego na kontroli w 2018 roku: Stanozolol, Trenbolon, Mesterolon, Oksandrolon, Boldenon, Nandrolon, Klenbuterol, Androstatriendion, Klomifen, Eksemestan, Kanrenon, Amyloryd, Chlorotiazyd, Hydrochlorotiazyd, Metyloheksanamina

Jak mocno działają sterydy anaboliczne?

Suplementacja steroidu anaboliczno-androgennego (SAA) – testosteronu enanthate w ilości 3 mg/kg masy ciała raz w tygodniu, przez okres 12 tygodni, zwiększyło syntezę białek mięśniowych o 27 % (o zapotrzebowaniu na białko przeczytacie tutaj) oraz masy mięśniowej w okresie 20%. W przypadku mężczyzny 100 kg otrzymujemy 300 mg tygodniowej dawki. W kulturystyce suplementacja testosteronu często wynosi 1000 mg + kilka innych środków anabolicznych.

Jakie są skutki uboczne stosowania dopingu?

Skutki uboczne najczęściej dotyczą aspektów seksualnych (np. ginekomastia, zaburzenia erekcji) i dermatogicznych (łojotok skóry, trądzik androgenny). Poważne skutki uboczne sterydów opisane w literaturze medycznej obejmują zaburzenia czynności wątroby, guzy wątroby i nerek, zaburzenia endokrynologiczne i rozrodcze, zanik jąder, zaburzenie lipidów i pracy serca oraz objawy psychiczne. Konsekwencje zdrowotne są znacznie większe w przypadku stosowania wielokrotnie większej dawni niż jest zalecana w przypadku indywidualnych substancji (leków) oraz łączenia wielu środków np. sterydów i erytropoetyny (EPO) lub hormonu wzrostu (hGH). Dużym ryzykiem jest stosowanie „podrobionych” leków sprzedawanych przez nieuregulowane apteki lub producentów „podziemnego rynku”, które są zanieczyszczone w procesie produkcji, nie zawierają składu zgodnego z opisem, nie zawierają deklarowanego stężeni substancji aktywnej, nie zostały wyprodukowane w sterylnych warunkach. Tylko 4,7% kulturystów posiada rzetelną wiedzę na temat stosowania środków dopingujących.

Bibliografia:

Bamberger M, Yaeger D. Over the edge: special report. Sports Illustrated. 1997;86: 64.

Kutcher EC. Lund BC. Pery PJ. Anabolic steroids: a review for the clinician. Sports Med. 2002; 32:285–296.

Baron DA, Martin DM, Abol Magd S. Doping in sports and its spread to at-risk populations: an international review. World Psychiatry. 2007;6(2):118-123.

Griggs RC, Kingston W, Jozefowicz RF, Herr BE, Forbes G, Halliday D.1985. Effect of testosterone on muscle mass and muscle protein synthesis. J Appl Physiol 66(1):498-03.

Saeidinejat S, Hooshmand E, Zahra H, Najar AV. 2018. Evaluating the pattern of anabolic androgenic steroid use and its relation with mental health of male members of bodybuilding clubs of Iran, in 2015. Asian Journal of Sports Medicine 9(1):e60164