Jaki jest spadek przemiany materii osób chorujących na niedoczynność tarczycy?

Czym jest niedoczynność tarczycy?

Niedoczynność tarczycy to choroba, która dotyczy gruczołu tarczowego. Narząd ten odpowiada głównie za produkcję dwóch hormonów, trójjodotyroniny (T3) i tyroksyny (T4). Ich poziom regulowany jest na zasadzie sprzężenia zwrotnego przez podwzgórze i przysadkę mózgową, utrzymując homeostazę czyli równowagę hormonalną.  Pierwszym badanym hormonem w diagnostyce tarczycy jest hormon tyreotropowy (TSH) produkowany przez przysadkę mózgową. Zbyt wysoki poziom TSH może świadczyć o niedoczynności tarczycy.

Osobą zajmującą się rozpoznaniem choroby jest endokrynolog, który zazwyczaj na początku zleca badanie poziomu wolnej tyroksyny, trójjodotyroniny i TSH. Może zlecić również badanie przeciwciał przeciwko tarczycy mających potwierdzić lub wykluczyć chorobę autoimmunologiczną jaką jest zespół Hashimoto, który również może objawiać się niedoczynnością tarczycy. Często konieczne jest wykonanie USG gruczołu. W przypadku nieprawidłowych wyników badań zazwyczaj wprowadzone zostaje leczenie, które często trwa przez całe życie i polega na suplementacji hormonów tarczycy. Substancją aktywną w przyjmowanych tabletkach jest tyroksyna, leki stosuje się w sposób zróżnicowany, o dawkach decyduje lekarz.

Kogo najczęściej dotyczą choroby tarczycy?

Z badań wynika, że choroby tarczycy dotyczą ok 22% społeczeństwa. Główny Urząd Statystyczny podaje, że w Polsce jest to ponad 1 200 000 osób. Statystycznie na jednego chorego mężczyznę przypada 8,5 kobiety.

Jaki jest spadek przemiany materii w niedoczynności tarczycy?

W mediach często pojawiają się informacje, o osobach które próbowały schudnąć, ale mimo leczenia chorób tarczycy im się to nie udało, czy naprawdę powodem jest ‘bardzo wolny metabolizm?’.

W przypadku całkowitego braku gruczołu tarczowego, po jego operacyjnym usunięciu, bez przyjmowania dodatkowych hormonów tarczycy poziom podstawowej przemiany materii spada o ok 40%. W przypadku osoby chorej na niedoczynność tarczycy, która nie podjęła jeszcze leczenia, poziom przemiany materii jest niższy o ok 10-32% co potwierdzają badania. W trakcie trwania leczenia niedoczynności tarczycy poziom przemiany materii waha się u większości osób między -10%, a +6%. Wynika to z faktu, że poziom hormonów we krwi będzie raz wyższy, a raz niższy. Spadek podstawowej przemiany materii o -10% w przypadku statystycznej kobiety to ok. -120kcal w ciągu dnia. Jest to ilość kalorii, którą bardzo łatwo zredukować w diecie, ewentualnie wystarczy dołożyć 20-30 minut cardio, lub wprowadzić trening oporowy. Oznacza to, że przy prawidłowym leczeniu, diecie i aktywności fizycznej osoby chore nie powinny mieć problemu z utratą tkanki tłuszczowej.

Czy można ćwiczyć przy niedoczynności tarczycy?

Pojawia się wiele informacji, nie naukowych, że w przypadku chorób tarczycy nie należy podejmować intensywnych treningów siłowych i oporowych, ponieważ obniży to poziom przemiany materii. W przypadku zespołu Hashimoto najczęściej podawanym argumentem jest przewlekły stan zapalny.

Krótkotrwały stan zapalny występujący w mięśniach po intensywnym treningu na siłowni jest procesem pozytywnym dla naszego organizmu. Po treningu wzrastają hormony przeciwzapalne, takie jak interleukina-10, iryzyna, adiponektyna, pozytywnie wpływając na stan zdrowa oraz między innymi metabolizm węglowodanów.

U wielu osób z niedoczynnością tarczycy może wystąpić insulinooporność.  W takim przypadku najlepszym sposobem zmiany stylu życia jest zwiększenie ilości aktywności fizycznej i wprowadzenie treningu oporowego, dzięki temu glukoza będzie lepiej wchłaniana do mięśni.

Warto zaznaczyć, że każdy kilogram masy mięśniowej zwiększa zapotrzebowanie energetyczne o ok. 50 kcal dziennie. Wydaje się to niewiele, ale w przypadku kobiet, które mają skłonność do rozbudowy ud i pośladków, zbudowanie dodatkowych 3 kg zwiększa dzienne zapotrzebowanie o 150 kcal, a to daje możliwość utrzymania odpowiedniej masy ciała.

Najważniejsza jest produkcja trójjodotyroniny, ponieważ jest to hormon najbardziej aktywny metabolicznie Jego spadek będzie powodował obniżenie przemiany materii, w procesie zmniejszenia termogenezy w cyklach jałowych, czyli produkcji energii cieplnej do otoczenia. Mięśnie produkują enzym dejodynazę I, która przekształcają tyroksynę w trójjdotyroninę, mając pozytywny wpływ na nasz metabolizm.

Systematyczne wysiłki tlenowe – cardio- mogą być prowadzone w zdecydowanej większości osób chorych na niedoczynność tarczycy, ponieważ zwiększają one całkowitą przemianę materii. Choroba tarczycy nie jest przyczyną braku efektów w odchudzaniu, jednak ma ona wpływa na szybkość redukcji tkanki tłuszczowej. Kiedy tarczyca jest podatna na leczenie efekty pojawią się szybciej, natomiast kiedy jesteśmy oporni na leczenie należy ściślej kontrolować poziom kalorii w diecie oraz ilość aktywności fizycznej.

Jaka powinna być dieta w niedoczynności tarczycy?

Dieta będzie się różniła w zależności od etiologii choroby. W zespole Hashimoto ze względu na stan zapalny będą zalecane inne produkty niż w przypadku pierwotnej niedoczynności tarczycy.

W diecie osób chorych na niedoczynność tarczycy, w celu utrzymania prawidłowej masy ciała istotna jest proporcja przyjmowanych składników odżywczych oraz wartość energetyczna diety. Należy zwiększyć spożycie białka i błonnika oraz kontrolować ilość spożywanych tłuszczy tak aby dostarczać je w dolnej granicy normy.

W ostatnim czasie pojawiło się wiele informacji o suplementacji jodu przez osoby z chorobami tarczycy. Jod w ilościach klinicznych powinien być dostarczany tylko wtedy, kiedy zaleci to lekarz prowadzący leczenie, dietetycy oraz inni specjaliści nie powinni ingerować w jego suplementację, ponieważ nadmiar lub niedobór jodu mogą prowadzić do uszkodzeń tarczycy.

Duży wpływ na redukcję masy ciała ma styl życia, za mało aktywności fizycznej czy za duża wartość energetyczna diety stanowią główną przyczynę problemów z nadwagą.

Bibliografia:

1. Jonklaas J, Bianco AC, Bauer AJ, et al. Guidelines for the treatment of hypothyroidism: prepared by the american thyroid association task force on thyroid hormone replacement. Thyroid. 2014;24(12):1670-1751. doi:10.1089/thy.2014.0028
2. Jonklaas J, Bianco AC, Bauer AJ, et al. Guidelines for the treatment of hypothyroidism: prepared by the american thyroid association task force on thyroid hormone replacement. Thyroid. 2014;24(12):1670-1751. doi:10.1089/thy.2014.0028
3. McAninch EA, Bianco AC. Historia i przyszłość leczenia niedoczynności tarczycy [opublikowana korekta pojawia się w Ann Intern Med. 1 marca 2016; 164 (5): 376]. Ann Intern Med . 2016; 164 (1): 50-56. doi: 10,7326 / M15-1799
4. Peitz M, Behringer M, Granacher U. A systematic review on the effects of resistance and plyometric training on physical fitness in youth- What do comparative studies tell us? [published correction appears in PLoS One. 2018 Nov 14;13(11):e0207641]. PLoS One. 2018;13(10):e0205525. Published 2018 Oct 10. doi:10.1371/journal.pone.0205525
5. McAninch EA, Bianco AC. The History and Future of Treatment of Hypothyroidism [published correction appears in Ann Intern Med. 2016 Mar 1;164(5):376]. Ann Intern Med. 2016;164(1):50-56. doi:10.7326/M15-1799
6. Palmer WW. Metabolism in hyperthyroidism and hypothyroidism. Bull N Y Acad Med. 1934;10:52–64. [PMID: 19311910]
7. Ma R, Latif R, Davies TF. Human embryonic stem cells form functional thyroid follicles. Thyroid. 2015;25:455–461. [PMID: 25585054]
8. Chalmers JR, Dickson GT, Elks J, Hems BA. The synthesis of thyroxine and related substances. Part V. A synthesis of L-thyroxine from L-tyrosine. Journal of the Chemical Society. 1949:3424–3438.
9. Tanriverdi A, Ozcan Kahraman B, Ozsoy I, et al. Physical activity in women with subclinical hypothyroidism. J Endocrinol Invest. 2019;42(7):779-785. doi:10.1007/s40618-018-0981-2