Skutki nadmiaru białka w diecie.

11 Lip Skutki nadmiaru białka w diecie.

O zapotrzebowaniu na białku pisałem w poprzednim artykule. W polskiej literaturze często mówi się o negatywnym wpływie nadmiaru białka w diecie. Najczęściej możemy przeczytać o obciążeniu nerek, wątroby, demineralizacji kości, zaparciach, odwodnieniu. Nowe metody badawcze pozwoliły zakwestionować niektóre z nich.

Białko a demineralizacja kości

Przykładem jest proces demineralizacji kości, gdzie do 2008 roku uważano, że białko powoduje zwiększone uwalnianie wapnia z kości w celu alkalizacji, czyli tzw. odkwaszania organizmu. W 2008 Haney udowodnił, że wzrost poziomu wapnia we krwi po dostarczeniu większej ilości białka zwierzęcego wiąże się z jego lepszym wbudowywaniem w kości pod wpływem insulino-podobnego czynnika wzrostu (IGF-1). W konsekwencji więcej wapnia wydalamy z moczem.

Białko a nerki

Faktem jest, że zwiększenie ilości białka w diecie zwiększa filtrację w kłębuszkach nerkowych co powoduje między innymi zwiększone straty wody w organizmie. Większość z Was (ja również 😊 ), jeśli próbowała zwiększyć ilość białka w diecie powyżej 2,5 grama na kilogram masy ciała mogła zauważyć, że częściej chodzi do ubikacji oddać mocz. Szczególnie jest to zauważalne w nocy, kiedy podczas snu budzimy się po 2-3 razy, żeby skorzystać z toalety. Najprawdopodobniej w takiej sytuacji poziom białka w diecie jest zbyt wysoki i należy go ograniczyć.

Białko należy ograniczyć w przypadku osób z chorobami nerek, szczególnie w przypadku przewlekłej niewydolności nerek. Jeśli wskaźnik filtracji kłębuszkowej nerek (GFR) wynosi powyżej 30 ml/min zaleca się 1g/kg masy ciała, natomiast poniżej 30 ml/min należy zredukować ilość białka do ok. 0,6 g/kg masy ciała.

Spożycie dużych ilości białka w praktyce

W badaniach na sportowcach, którzy spożywali powyżej 2,5 g na kilogram masy ciała nie zauważono żadnych negatywnych konsekwencji zdrowotnych. W przypadku Inuitów z Alaski*, którzy przez całe swoje życie spożywają ok. 3 gramy białka na kilogram masy ciała również nie zaobserwowano patologicznych reakcji organizmu.

*Inuici – popularnie zwani Eskimosami. Pisząc artykuł dowiedziałem się, że Eskimos jest obraźliwym określeniem na Inuitów i oznacza „zjadacze surowego mięsa”.

Jak nie mieć konsekwencji z diety wysokobiałkowej?

• Wprowadzić trening siłowy, żeby wykorzystać aminokwasy w celach budulcowych,
• Spożywać dużo warzyw i owoców, żeby utrzymać optymalne PH organizmu,
• Spożywać dużo warzyw, owoców i produktów pełnoziarnistych, zawierających błonnik, aby zwiększyć motorykę przewodu pokarmowego – profilaktyka zaparć i rozwoju negatywnej flory bakteryjnej jelit,
• Zwiększyć ilość płynów ciągu dnia, żeby zapobiegać odwodnieniu oraz zmniejszyć stężenie metabolitów białka w moczu,

Kiedy białko zabija?

Vilhjalmur Stefansson odkrywca i badacz Arktyki z XX wieku, żyjąc w skrajnie wymagających warunkach żywił się w dużej mierze białkiem. Po powrocie do Stanów Zjednoczonych rozpoczął roczny eksperyment na sobie w Szpital w Nowym Jorku. W tym czasie Stefansson ważący 72,5 kg, jadł tylko mięso o zmiennym stosunku białko: tłuszcz. Podczas pierwszych 3 dni zachorował z objawami „głodu królika” przy spożyciu białka 264 g / d, co stanowiło 45,3% jego spożycia energii. Następnie zastąpił cześć spożywanego białka tłuszczem. W konsekwencji w czwartym i piątym dniu objawy głodu królika zniknęły. Mięso królika zawiera mało tłuszczu (skład na 100 g: 20 g białka, 8 g tłuszczu, 0 g węglowodanów). W konsekwencji spożywając tylko królicze mięso dostarczamy 92% białka w diecie. Stefansson na Arktyce spożywał tłuste ryby, foki itd, które w składzie mają głównie tłuszcz. Stąd dieta Inuitów zazwyczaj ma proporcję 20 % białka i 80 % tłuszczy. W takiej sytuacji organizm przechodzi w stan ketozy, o której pisałem tutaj.

Badanie przeprowadzone na jednej osobie nie daje możliwości ustalenia norm ani nie daje jednoznacznego dowodu na toksyczność białka.  Jednak kolejne badania potwierdziły toksyczny wpływ na organizm sposobu żywienia, w którym głównym źródłem energii jest białko. W przypadku Stefeanssona adaptacja do Arktycznego sposobu żywienia prawdo podobnie wpłynęła na metabolizm enzymów wątroby dając większe możliwości spożycia dużej ilości białka. Istnieją doniesienia, że w u osób przechodzących na dietę, gdzie białko stanowi ponad 50% energii, śmierć może nastąpić od 2 do 3 dni.

Sam Stefansson na temat zespołu głodu królika napisał:

Populacje żywiące się tłustym mięsem nie rozwijają głodu królika. Ryzyko rozwoju zatrucia białkiem jest duże wśród Indian zamieszkujących Amerykę Północną, którzy żywią się głównie królikami. U osób żywiących się królikami, niedostarczających tłuszczu z innego źródła (np. bobra, łosia, ryby), rozwiną się w ciągu około tygodnia objawy wynikające z toksycznego wpływu nadmiaru białka na organizm. U takich osób można zaobserwować: ból głowy, senność i ogólny dyskomfort, rozdęty brzuch oraz brak sytości bez względu na ilość zjedzonego chudego mięsa. Istnieją doniesienia, że człowiek umrze wcześniej, jeśli będzie jadł tylko beztłuszczowe mięso, niż gdyby nic nie jadł. Nie zebrano wystarczających dowodów na potwierdzenie tej teorii.

Podczas Greely Arctic Expedition (1881–1884), w którym uczestniczyło 25 osób, 19 zmarło. Stefansson uważał, że jedną z przyczyn wielu zgonów był kanibalizm chudego ciała zmarłych członków wyprawy.

Zespół głodu królika jest spowodowany nadmiarem chudego mięsa w diecie, co w konsekwencji prowadzi do:

• Braku możliwości metabolizmu tak dużej ilości amoniaku w wątrobie i syntezy mocznika
• Brak wydolności w produkcji enzymów metabolizujących aminokwasy, takie jak alanina i asparaginian
• aminotransferazy, dehydrogenazy glutaminianowej i syntetazy argininobursztynianowej,
• Zmniejszeniem opróżniania żołądka w wyniku braku możliwości metabolizowania nadmiaru azotu w diecie,
• Śmierci w wyniku spożycia nadmiaru białka w diecie.

Podsumowując

Zrobiło się trochę mrocznie 🙂

Bibliografia:

Fediuk, Karen. 2000 Vitamin C in the Inuit diet: past and present. MA Thesis, School of Dietetics and Human Nutrition, McGill University 5–7; 95. Retrieved on: December 8, 2007.

Peter Heinbecker (1928). “Studies on the Metabolism of Eskimos” (PDF). J. Biol. Chem. 80 (2): 461–475. Retrieved 2014-04-07.

A.C. Corcoran; M. Rabinowitch (1937). “A Study of the Blood Lipoids and Blood Protein in Canadian Eastern Arctic Eskimos”. Biochem. J. 31 (3): 343–348. doi:10.1042/bj0310343. PMC 1266943. PMID 16746345.

Kang-Jey Ho; Belma Mikkelson; Lena A. Lewis; Sheldon A. Feldman & C. Bruce Taylor (1972). “Alaskan Arctic Eskimo: responses to a customary high fat diet”. Am J Clin Nutr. 25 (8): 737–745. doi:10.1093/ajcn/25.8.737. PMID 5046723.

Cutlip, Scott (1994). The Unseen Power: Public Relations. London: Routledge. p. 101. ISBN 0805814655.

Tolstoi, Edward (June 20, 1929). “THE EFFECT OF AN EXCLUSIVE MEAT DIET LASTING ONE YEAR ON THE CARBOHYDRATE TOLERANCE OF TWO NORMAL MEN” (PDF). J. Biol. Chem. (83): 747–752. Retrieved 2015-12-16.

John D Speth, Katherine A Spielmann, Energy source, protein metabolism, and hunter-gatherer subsistence strategies. Journal of Anthropological Archaeology, Volume 2, Issue 1, 1983, Pages 1-31,

Karol Makiel

Jestem doktorantem Akademii Wychowania Fizycznego im. Bronisława Czecha w Krakowie. Prowadzę badania nad wpływem diety oraz treningu na skład ciała oraz stan zdrowia osób aktywnych.